Het kapitalisme is anti-liberaal

Het kapitalisme is… anti-liberaal… Huh, neoliberalisme en kapitalisme gaan toch hand in hand?!? Ik val van de ene verbazing in de andere tijdens het onderzoek voor mijn volgende boek. Dit is wat ik hierover leerde.

> Liberalen willen een vrije markt, waarin alle aanbieders gelijke kansen hebben om hun producten te verkopen (de onzichtbare hand, Adam Smith, je weet wel?).
> Het kapitalisme draait om meer bezit vergaren. Sommige bedrijven worden steeds rijker en groter, concurreren andere uit de markt, tot er nog maar een paar multinationals over zijn waar niet meer tegenop te concurreren is. Ook aan de vraagkant blijven in een kapitalistisch systeem uiteindelijk altijd een paar extreem rijke, machtige personen over, terwijl de rest steeds meer in armoede vervalt en minder vrijheid heeft. Verschillende economen beschrijven deze wetmatigheid, zoals Piketty en Bas van Bavel.

Met een grote ongelijkheid is er helemaal geen vrije markt met gelijk speelveld. Adam Smith beschreef een markt met een grote middenstand, veel MKB. In zijn tijd bestond de markt namelijk vooral uit veel kleine, gelijkwaardige ondernemers.

Waarom lijken de kapitalisten en liberalen dan toch bij elkaar te horen? De neoliberale stroming heeft het aantrekkelijke liberale ideaal van vrijheid gebruikt om goedkoop toegang te krijgen tot grondstoffen en arbeid, vaak in arme landen. Onder het mom van vrije marktwerking zijn wetten en regels die markten beschermden tegen groeiende ongelijkheid afgeschaft. En daardoor zijn we aanbeland in een wereld met een kleine, steeds rijkere en machtigere multinationals, een oligarchie. En is er een gigantische groeiende armoede in de rest van de wereld, die minder vrij wordt.

Ik weet niet of het ill intent was van kapitalisten, ik denk het niet. Maar het getuigt niet van verantwoordelijkheidsgevoel voor de samenleving. En het resulteert niet in vrijheid en ook niet in een goede marktwerking.

Ik zoek naar oplossingen die de root-cause aanpakken in het kapitalisme zelf. Hoe doorbreken we de macht van extreem rijken en herverdelen we rijkdom en macht op een echt vrije, democratische manier?

“Ben je dan niet voor een vrije markt Babette?” Jawel, daar heb ik niet zoveel op tegen. Wel op het kapitalisme.

Het liberalisme en kapitalisme zijn twee verschillende dingen. Liberalisme gaat over een vrije markt > level playing field. Kapitalisme wil een concentratie van vermogen > geen level playing field.

Als ongelijkheid door het kapitalistische systeem te groot wordt ondermijnt het de vrije markt, de democratie en het welzijn van de 99 procent. Dat is niet alleen een morele kwestie maar objectief gezien werkt zo’n maatschappij minder goed. Kijk naar de meest kapitalistische economieën: VS en UK, daar is veel armoede en er zijn veel meer sociale problemen dan hier. Bovendien plegen we in dit systeem roofbouw op de planeet, waarmee we onze economie, maatschappij, toekomst op het spel zetten.

De ongelijkheid loopt helemaal uit de hand (al wordt het tegendeel vaak beweerd). Rijke landen en multinationals (met extreme marktmacht) veroorzaken armoede in de wereld. Door tax evasion, SAP/schulden, race to the bottom etc.