Aflevering 4 van de CSRD zomercolumn
Als ik mensen vraag of ze al bezig zijn met CSRD krijg ik vaak een glazige blik. Snap ik, de Corporate Sustainability Reporting Directive is vrij nieuw. Maar deze EU-wetgeving wordt wel heel belangrijk, want duizenden bedrijven moeten vanaf 2024 een duurzaam jaarverslag maken over hun verborgen impact. CSRD bevordert duurzame, menselijke ontwikkeling; het stimuleert bedrijven toekomstbestendig te worden. Top. Wij helpen je daarom graag op weg. In vier zomercolumns leg ik uit wat CSRD is, hoe het zich verhoudt tot andere frameworks, hoe het je kan helpen een duurzame koploper te worden en hoe je ermee aan de slag kunt gaan. Let’s go!
CSRD gaat verder dan de beruchte koffiebekertjes, elektrische auto’s, zonnepanelen en inclusief HR-beleid. Het gaat juist ook over de verborgen impact tot diep in de waardeketens, upstream én downstream. CSRD gaat bovendien verder dan alleen klimaatimpact, het gaat ook over allerlei andere effecten de planeet én op mensen. En het vraagt naar je integriteit als organisatie. Het is dus behoorlijk compleet. Hou ik van, want alleen focussen op directe CO2-uitstoot geeft allerlei blinde vlekken, waardoor de ‘oplossingen’ vaak minder goed zijn, of zelfs de plank misslaan.
Dat maakt het ook ingewikkeld. Hoe ga je hiermee aan de slag? Ik help je op weg met een stappenplan en > ik geef tips hoe je CSRD zinvol kunt maken.
Stappenplan
1. Verkenning
Maak een quickscan van je impacts in één of enkele dagen. Hoe staat je organisatie ervoor, wat zijn de hotspots? Verbreed je blik naar het hele spectrum van CSRD, blijf niet hangen in wat je al wist. Nodig vooral milieu-, sociale en governance experts uit om te helpen. Een verkenning is een simpele maar doeltreffende stap, want hiermee krijg je in een keer overzicht over de hoofdzaken. Het geeft grip op je impact en daarmee op het CSRD-proces.
> Je kunt een training volgen met het CSRD-team of organiseer een eigen heidag.
2. Proces inregelen
Typisch een stap die aan het begin van het project hoort, maar ook daarom is de verkenning zo handig, dan heb je vast een eerste idee over wat er op je afkomt. Een paar zaken die je tegenkomt om het project op te zetten:
- Heb je meer mensen voor nodig? Vast. Maar hoeveel? Ik hoorde bijvoorbeeld van een organisatie die er 40 extra mensen voor heeft aangenomen.
- Waar zitten de data-gaps, hoe ga je die dichten? Een andere organisatie trekt alleen al twee jaar uit om de datagaps in kaart te brengen. Pfft!
> Ik zou het iteratief aanpakken. Begin quick and dirty (dat mag ook van CSRD), en verfijn de processen rond dataverzameling gaandeweg.
- Wil je externe expertise inhuren? Welke en bij wie? Wat houd je liever in eigen hand?
> Ik raad je aan om zoveel mogelijk in eigen hand te houden en zeker niet de hele CSRD-rapportage bij accountants neer te leggen. Je hebt trouwens nog eerder inhoudelijk deskundigen nodig dan een accountant; dit gaat over impact! Bovendien vraagt CSRD om wezenlijke veranderingen in je strategie; die wil je toch vast zelf bepalen?
- Hoe ga je je mensen bijscholen en enthousiasmeren? Een belangrijk onderdeel, dat sowieso gaat helpen om je organisatie te verduurzamen.
> Train je medewerkers, niet alleen op het CSRD-proces, maar maak ze ‘impactgeletterd’.
- Hoeveel budget maak je vrij voor CSRD?
> Zorg voor een balans tussen rapportage en oplossingen. Dat laatste weegt natuurlijk zwaarder; daar draait het allemaal om! Reserveer dus voldoende budget voor de verbeteringen, zodat het een zinvolle exercitie wordt en geen dure papieren tijger die in de la verdwijnt omdat het geld op is.
3. Scoping
Welke impacts neem je mee? Ik vind dit de belangrijkste stap van het hele CSRD-proces. Ik zie maar al te vaak dat organisaties focussen op CO2-uitstoot tijdens gebruik (scope 1 en 2) en niet kijken naar uitstoot tijdens productie of andere soorten impacts zoals vervuiling, watergebruik, natuurverlies, sociale impacts, etc.
Een paar voorbeelden van verborgen impact om alert op te zijn:
- De impacts aan het begin van de waardeketen zijn vaak het grootst. Denk aan ontbossing voor veevoer, of vervuilende mijnbouw voor elektronica. Als je dus de gebruiksfase aanpakt kan het zijn dat je je middelen steekt in details en de grote impacts laat voortduren. Een gemiste kans!
- Bij focus op CO2-uitstoot loop je het risico de impact te verschuiven naar een andere soort impact in plaats van die op te lossen. Bijvoorbeeld elektrische auto’s rijden schoner, maar mijnbouw voor de accu is extreem vervuilend.
- Bij outsourcen naar productielanden verlaag je de impact niet (integendeel), maar verplaatst die alleen naar de andere kant van de wereld. Stel dat Tata verhuist naar India waar het meer mag vervuilen, en wij in Nederland gewoon evenveel staal blijven gebruiken. Netto gaat het milieu er dan op achteruit.
- Er gaat ook veel aandacht uit naar het welzijn van de eigen werknemers. Fijn natuurlijk, maar dat is niet het hele verhaal. Het gaat juist ook over arbeiders op de velden, in de mijnen en in de fabrieken aan de andere kant van de wereld, bij alle toeleveranciers in de keten. En over impact op de lokale bevolking (denk aan landroof, of belastingontwijking in bronlanden waardoor het welzijn in die landen structureel maar oneigenlijk achterblijft).
> Kortom, mijn advies: wees compleet in je scoping. Geen blinde vlekken! Mijn boek De verborgen impact kan hierbij helpen. (Ook te leen bij de bieb.)
4. Impact, risico’s & kansen onderzoeken
Schakel lifecycleanalisten en andere professionals in om te helpen de impacts in kaart te brengen.
> Het zal niet makkelijk zijn die te vinden, de vraag naar hun expertise schiet omhoog. Wees er op tijd bij.
5. Doelen stellen, impact gaps aanwijzen, prioriteiten stellen
Wees ambitieus in je doelstellingen om duurzame koploper te worden. Ga voor een eco-positieve doelstelling. Dat geeft je een voorsprong in je sector. Gebruik schaarse resources voor positieve doeleinden, die mens en planeet verder helpen op een positieve weg. (Zie ook aflevering 3) Dan kun je de doelen vergelijken met de huidige stand van zaken en de gaps aanwijzen. Vervolgens kun je prioriteiten stellen.
6. Verbeteren
Het creatieve gedeelte; oplossingen bedenken. En uitvoeren natuurlijk. My favourite 🙂 In Het happy 2050 scenario beschrijf ik uitgebreid wat er allemaal kan/ nodig is/ optimaal is voor een veilige, menselijke toekomst, van macro- tot microniveau, met praktische tips. (Bieb!)
Denk aan deze oplossingsrichtingen, of voor nog meer tips zie het plaatje:
- Circulair: een gesloten grondstoffenkringloop
- Fossielvrij: geen kolen, olie, gas; geen biomassa; geen uitstoot van broeikasgassen
- Regeneratief: herstellend voor de natuur
- Distributief: help mee aan verspreiding van welzijn, liefst voor de mensen die dat het hardst nodig hebben. Stop dus niet bij onze landsgrenzen; wij behoren tot de rijkste 3% van de wereld. Juist diep in de waardeketens is de nood het hoogst.
- Integer: wees transparant, terughoudend met lobbyen, betaal belasting in alle landen waar je mee te maken hebt – juist ook bron- en productielanden.
7. CSRD-rapport
CSRD vraagt om zo’n 1400 (!) datapunten. EFRAG komt als het goed is nog met ‘invuloefeningen’ die het makkelijker maken om het verslag op te stellen. Je moet daarna het verslag onafhankelijk laten auditen. Communiceer het rapport op een transparante manier aan belanghebbenden, zoals investeerders, klanten en werknemers. Dit kan via je bedrijfswebsite, jaarverslagen, duurzaamheidsverslagen of andere communicatiekanalen.
8. Evaluatie en procesverbetering
Zoals ik al zei, het is complex. Gelukkig laat CSRD de ruimte om iteratief te verbeteren. Beschrijf wat je niet weet en wat je eraan doet om volgend jaar te verbeteren.
> Begin er dit jaar al mee en stel niet uit tot je aan de beurt bent en ‘moet’. Je kunt alvast oefenen, evalueren en al die processen gaan inregelen. Dan ben je goed voorbereid en kom je niet voor verrassingen te staan.
Omarm CSRD. Het is goed voor de wereld én voor je organisatie.
Heb je vragen over CSRD of ben je benieuwd hoe wij je hierin verder kunnen helpen? Mail ons dan of bekijk het CSRD-trainingsaanbod op de website van Think Big Act Now.
